Κατατέθηκε στη Βουλή ο κλιματικός νόμος, που περιλαμβάνει μέτρα για τη για την προσαρμογή της χώρας στην κλιματική αλλαγή με στόχους:
- Τη σταδιακή εξάλειψη της χρήσης ορυκτών καυσίμων σε όλους τους τομείς της οικονομίας έως το έτος 2050.
- Μετριασμό των ανθρωπογενών εκπομπών για τα έτη 2030 και 2040
- Μέτρα για τον μετριασμό των εκπομπών από την ηλεκτροπαραγωγή, τον κτιριακό τομέα, τις μεταφορές και τις επιχειρήσεις.
- Μέτρα και πολιτικές για την ενίσχυση της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή
- Δείκτες παρακολούθησης της προόδου προς επίτευξη των σχετικών στόχων.
Σκοπός του σχετικού νόμου είναι η ενεργειακή ανθεκτικότητας της χώρας και η διασφάλιση της σταδιακής μετάβασης στην κλιματική ουδετερότητα έως το έτος 2050, με τον πλέον περιβαλλοντικά βιώσιμο, κοινωνικά δίκαιο και οικονομικά αποδοτικό τρόπο.
Τα μέτρα για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής γενικότερα θα αφορούν:
α) τη μεγαλύτερη δυνατή εξοικονόμηση ενέργειας και την αύξηση της ενεργειακής απόδοσης σε όλους τους τομείς της οικονομίας,
β) τη μεγαλύτερη δυνατή διείσδυση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ), βάσει των βέλτιστων διαθέσιμων τεχνολογιών και πρακτικών αποφυγής επιπτώσεων στο φυσικό περιβάλλον, τη βιοποικιλότητα και το τοπίο,
γ) τη σταδιακή εξάλειψη όλων των ορυκτών καυσίμων και την υποκατάστασή τους από ΑΠΕ, κατά προτεραιότητα η εξάλειψη της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από στερεά ή υγρά ορυκτά καύσιμα.
δ) τη σταδιακή υποκατάσταση του φυσικού αερίου από ανανεώσιμα αέρια, όπως βιομεθάνιο και πράσινο υδρογόνο, ιδίως στις μεταφορές και τη βιομηχανία.
ε) την προώθηση της ηλεκτροκίνησης,
στ) την προώθηση της βιώσιμης αστικής κινητικότητας και της χρήσης μέσων μαζικής μεταφοράς,
ζ) τη βελτίωση του ανθρακικού αποτυπώματος των κτιρίων και των υποδομών των αστικών και περιαστικών περιοχών και των οικισμών,
η) τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τη διαχείριση των αποβλήτων και την προώθηση της κυκλικής οικονομίας,
θ) την αύξηση των απορροφήσεων αερίων του θερμοκηπίου από φυσικά οικοσυστήματα ή μέσω αποθήκευσής τους σε γεωλογικούς σχηματισμούς ή με την επαναχρησιμοποίησή τους,
ι) την προώθηση της συνέργειας των πολιτικών που αφορούν συνδυαστικά, αφενός στον μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και αφετέρου στη βελτίωση της ποιότητας της ατμόσφαιρας σε τοπικό και εθνικό επίπεδο.
Ειδικότερα, οι βασικές προβλέψεις και θεσμοθετήσεις του νόμου περιλαμβάνουν τα εξής:
Αναθεώρηση κλιματικών στόχων
Το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, λαμβάνοντας υπόψη τα τελευταία διαθέσιμα επιστημονικά δεδομένα και τις ετήσιες εκθέσεις προόδου το αργότερο έως την 31η Δεκεμβρίου 2024 και στην συνέχεια κάθε πέντε (5) τουλάχιστον έτη, θα αξιολογεί την
πορεία προς την κλιματική ουδετερότητα και θα προτείνει σχετικά μέτρα, την αναθεώρηση των ενδιάμεσων κλιματικών στόχων ή τη θέσπιση νέων ενδιάμεσων στόχων. Τα βασικά αποτελέσματα της αξιολόγησης και οι όποιες προτάσεις νέων μέτρων θα τίθενται σε δημόσια διαβούλευση.
Απαγόρευση παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από στερεά ορυκτά καύσιμα
Απαγορεύεται η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από στερεά ορυκτά καύσιμα από την 31η Δεκεμβρίου 2028. Υφιστάμενες άδειες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από στερεά ορυκτά καύσιμα παύουν να ισχύουν κατά την ημερομηνία αυτή. Η καταληκτική αυτή ημερομηνία μπορεί να επισπευσθεί, αφού ληφθούν υπόψη η επάρκεια ισχύος και η ασφάλεια εφοδιασμού, σύμφωνα με τις προβλέψεις του Εθνικό Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα.
Μέτρα προώθησης των οχημάτων μηδενικών εκπομπών
- Από την 1η Ιανουαρίου 2026, εντός των διοικητικών ορίων της Περιφέρειας Αττικής και της Περιφερειακής Ενότητας Θεσσαλονίκης της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, τα νέα Eπιβατηγά Δημόσιας Χρήσης αυτοκίνητα (ΤΑΞΙ) με άδεια κυκλοφορίας, καθώς και το ένα τρίτο (1/3) των νέων οχημάτων που θα ταξινομούνται για σκοπούς εκμίσθωσης σε τρίτους θα είναι οχήματα μηδενικών εκπομπών.
- Από την 1η Ιανουαρίου 2024 το ένα τέταρτο (1/4) τουλάχιστον των νέων εταιρικών αυτοκινήτων ιδιωτικής χρήσης που θα ταξινομούνται ανά εταιρεία σωρευτικά, θα είναι αμιγώς ηλεκτρικά οχήματα ή υβριδικά ηλεκτρικά οχήματα εξωτερικής φόρτισης ρύπων, έως πενήντα (50) γραμμαρίων διοξειδίου του άνθρακα, ανά χιλιόμετρο (CO2/χλμ). Η υποχρέωση υφίσταται για κάθε εταιρεία που έχει αποκτήσει τουλάχιστον τέσσερα (4) εταιρικά αυτοκίνητα εντός του οικονομικού έτους. Αν η εταιρεία δεν έχει αποκτήσει τουλάχιστον τέσσερα (4) εταιρικά αυτοκίνητα εντός του οικονομικού έτους, στον υπολογισμό προσμετρώνται τα αυτοκίνητα που αποκτήθηκαν σωρευτικά από την 1η Ιανουαρίου 2024 και για όλα τα επόμενα έτη. Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης της εταιρείας με την υποχρέωση της παρούσας, επιβάλλεται διοικητικό πρόστιμο ύψους δέκα χιλιάδων (10.000) ευρώ.
- Στο Εθνικό Σχέδιο για την Ηλεκτροκίνηση τίθενται στόχοι με σκοπό τη διασφάλιση της επάρκειας των δημοσίως προσβάσιμων σημείων επαναφόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων, σύμφωνα με όσα ορίζονται στον παρόντα και τους στόχους του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα για τη διείσδυση της ηλεκτροκίνησης.
- Από την 1η Ιανουαρίου 2030 ή, εφόσον προβλέπεται διαφορετική ημερομηνία, από την ημερομηνία αναφοράς που προβλέπεται στο ενωσιακό δίκαιο, τα νέα επιβατικά και ελαφρά επαγγελματικά οχήματα που θα ταξινομούνται θα είναι μόνο οχήματα μηδενικών εκπομπών.
Εγκατάσταση σημείων στάθμευσης και επαναφόρτισης Ηλεκτρικών Οχημάτων
- Υποχρεωτική χωροθέτηση σημείων στάθμευσης και επαναφόρτισης Η/Ο από Ο.Τ.Α.
- Από την έναρξη ισχύος του σχετικού νόμου οι δήμοι μητροπολιτικών κέντρων, οι μεγάλοι και μεσαίοι ηπειρωτικοί δήμοι, οι δήμοι πρωτευουσών περιφερειακών ενοτήτων, καθώς και οι μεγάλοι και μεσαίοι νησιωτικοί δήμοι, εκπονούν υποχρεωτικά Σχέδιο Φόρτισης Ηλεκτρικών Οχημάτων (Σ.Φ.Η.Ο.), με το οποίο προγραμματίζουν τη χωροθέτηση επαρκούς αριθμού κανονικής ή υψηλής ισχύος δημοσίως προσβάσιμων σημείων επαναφόρτισης Η/Ο και θέσεων στάθμευσης Η/Ο εντός των διοικητικών τους ορίων.
Μέτρα για τη μείωση των εκπομπών από τα κτίρια
- Από την 1η Ιανουαρίου 2025 θα απαγορεύεται η πώληση και εγκατάσταση καυστήρων πετρελαίου θέρμανσης. Σε όποιον θα πωλεί ή θα εγκαθιστά καυστήρες πετρελαίου θέρμανσης θα επιβάλλονται πρόστιμο και σφράγιση του καυστήρα. Το ύψος του προστίμου ορίζεται σε ποσό τριπλάσιο της τιμής πώλησης του καυστήρα.
- Από την 1η Ιανουαρίου 2030, θα επιτρέπεται αποκλειστικά η πώληση πετρελαίου θέρμανσης το οποίο θα είναι αναμεμειγμένο σε ποσοστό τουλάχιστον τριάντα τοις εκατό (30%) κατ’ όγκο με ανανεώσιμα υγρά καύσιμα.
- Τα νέα κτίρια από την 1η Ιανουαρίου 2023, θα υποχρεούνται να τοποθετούν συστήματα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταϊκά ή θερμικά ηλιακά συστήματα σε ποσοστό που αντιστοιχεί στο τριάντα τοις εκατό (30%) τουλάχιστον της κάλυψης εκτός των σχετικών εξαιρέσεων.
Μείωση εκπομπών από εγκαταστάσεις
Τα έργα και οι δραστηριότητες διαφόρων εγκαταστάσεων, που δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του Ευρωπαϊκού Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ΣΕΔΕ), υποχρεούνται με τον νέο νόμο σε μείωση εκπομπών κατά τριάντα τοις εκατό (30%) τουλάχιστον, έως το 2030 σε σχέση με το έτος 2019, με αναγωγή στην κατάλληλη μονάδα προϊόντος και έργου, ανάλογα με το είδος της δραστηριότητας.
Μέτρα για τη μείωση των εκπομπών από επιχειρήσεις
- Τα νομικά πρόσωπα υποβάλλουν, έως και την 31η Οκτωβρίου 2023, σε δημόσια προσβάσιμη ηλεκτρονική βάση δεδομένων που υλοποιεί και λειτουργεί ο Οργανισμός Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής, έκθεση σχετικά με το ανθρακικό τους αποτύπωμα για το έτος αναφοράς 2022. Στην έκθεση συμπεριλαμβάνονται εθελοντικοί στόχοι και δράσεις μείωσης ή αντιστάθμισης των εκπομπών. Αρχικά η εφαρμογή περιλαμβάνει το σύνολο των μεγάλων επιχειρήσεων όπως αυτές περιγράφονται στο σχετικό νόμο.
Μετάβασή των νησιών στην κλιματική ουδετερότητα
- Άρση της ενεργειακής και κοινωνικοοικονομικής απομόνωσης των νησιών και τη διασφάλιση της ενεργειακής τους αυτάρκειας, μέσω της παραγωγής ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) σε συνδυασμό με συστήματα αποθήκευσης της ενέργειας ή της διασύνδεσής τους με το ηπειρωτικό σύστημα,
- Μείωση των εκπομπών των μη διασυνδεδεμένων νησιών κατά ογδόντα τοις εκατό (80%) έως το 2030 σε σχέση με το έτος 2019, με μέτρα που προωθούνται κατά προτεραιότητα για:
α) την επιτάχυνση της διασύνδεσης με το ηλεκτρικό δίκτυο της ηπειρωτικής χώρας και την υποκατάσταση των μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από υγρά ορυκτά καύσιμα, από ΑΠΕ και συστήματα αποθήκευσης.
β) την προώθηση της ηλεκτροκίνησης,
γ) την εξοικονόμηση ενέργειας και
δ) τον εξηλεκτρισμό των θαλάσσιων μεταφορών.
Ασφάλιση κινδύνου από την κλιματική αλλαγή
Υποχρεωτικά θα ασφαλίζονται από την 1η Ιανουαρίου 2025 τα νέα κτίρια που βρίσκονται σε περιοχές υψηλής πιθανότητας πλημμύρας ή πλησίον δασικών περιοχών που χαρακτηρίζονται από υψηλό κίνδυνο πυρκαγιάς. Η ύπαρξη του ασφαλιστηρίου συμβολαίου θα αποτελεί προϋπόθεση για την ηλεκτροδότηση του κτιρίου.
Επίσης άλλες σημαντικές διατάξεις που αφορούν, τα Οικονομικά κίνητρα για δραστηριότητες με σημαντική συμβολή στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής, το Εθνικό Παρατηρητήριο για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή, ο Διαδικτυακός τόπος κλιματικού διαλόγου, η Ετήσια έκθεση προόδου, το Εθνικό Συμβούλιο για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή, η Επιστημονική Επιτροπή Κλιματικής Αλλαγής, η Διεθνής συνεργασία σε θέματα κλιματικής αλλαγής, ολοκληρώνουν τον Κλιματικό Νόμο με τελικό στόχο τη σταδιακή εξάλειψη της χρήσης ορυκτών καυσίμων σε όλους τους τομείς της οικονομίας έως το έτος 2050.
Πληροφορίες: Μπορείτε να δείτε ολόκληρο το σχέδιο του κλιματικού νόμου στο www.tosynergeio.gr
Photo by Markus Spiske on Unsplash
