Η ΕΕ και η Ιαπωνία έχουν καταχωρίσει τις μεγαλύτερες ποσότητες διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας που σχετίζονται με το υδρογόνο την τελευταία δεκαετία, αν και οι ΗΠΑ είναι έτοιμες να καλύψουν τη διαφορά.
Το υδρογόνο, το ελαφρύτερο στοιχείο, δεν εκπέμπει CO2 όταν καίγεται – καθιστώντας το αέριο μια κρίσιμη πτυχή ενός κόσμου χωρίς άνθρακα. Η στρατηγική της ΕΕ για το υδρογόνο από το 2020 αναμένει ότι το αέριο θα αντιπροσωπεύει περίπου το 13-14% της ενεργειακής χρήσης το 2050. Αλλά η εκκολαπτόμενη οικονομία καθαρού υδρογόνου είναι επίσης μια επιχειρηματική ευκαιρία που οι ευρωπαϊκές εταιρείες φαίνονται σε καλή θέση να αξιοποιήσουν.
«Η παγκόσμια κατοχύρωση διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας για το υδρογόνο ηγείται σε Ευρώπη και Ιαπωνία, με τις ΗΠΑ να χάνουν έδαφος την περίοδο 2011–2020», αναφέρει έκθεση που δόθηκε στη δημοσιότητα από το Ευρωπαϊκό Γραφείο Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας (EPO) την Τρίτη (10 Ιανουαρίου).
Τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας είναι προσωρινές προστασίες πνευματικής ιδιοκτησίας που έχουν σχεδιαστεί για να ανταμείβουν την έρευνα και την ανάπτυξη – οι καταθέσεις διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας χρησιμοποιούνται συχνά για την κατανόηση του βαθμού καινοτομίας σε μια αγορά.
Εν τω μεταξύ, καινοτομίες «σχετιζόμενες με το υδρογόνο» από τη Νότια Κορέα και την Κίνα «αρχίζουν να εμφανίζονται μόνο σε διεθνές επίπεδο», προσθέτει η έρευνα.
«Αυτή η μελέτη δείχνει ότι οι καινοτόμοι ανταποκρίνονται στην ανάγκη για ανταγωνιστικές αλυσίδες εφοδιασμού υδρογόνου, αλλά εντοπίζει επίσης τομείς –ιδιαίτερα μεταξύ των τελικών χρηστών– όπου απαιτείται περισσότερη προσπάθεια», σημείωσε ο Fatih Birol, πρόεδρος του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (IEA).
Περίπου το 28% των πολυεθνικών διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας, που έχουν καταχωρηθεί σε γραφεία διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας πολλών χωρών, που σχετίζονται με την παραγωγή, αποθήκευση, μετατροπή και χρήση υδρογόνου από το 2011 έως το 2020 έχουν καταχωρηθεί στην ΕΕ. Μεμονωμένα, η Γερμανία αντιπροσωπεύει το 11% και η Γαλλία το 6%.
Η Ιαπωνία, της οποίας το ΑΕΠ είναι μόνο το ένα τρίτο του ΑΕΠ της ΕΕ-27, κατέγραψε το 24% των πολυεθνικών διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας, αυξάνοντας ταχύτερα την τελευταία δεκαετία από την Ευρώπη. Οι ΗΠΑ, που κατέγραψαν το 20% των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας, σημείωσαν απότομη πτώση κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης Τραμπ, εξήγησε ο Γιαν Μενιέ, επικεφαλής οικονομολόγος στο EPO.
Όμως, δεν θα πρέπει να μην λάβουμε υπόψη τη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο. «Μπορούμε να περιμένουμε μια ισχυρή ανάκαμψη στις ΗΠΑ από τώρα λόγω του νόμου για τη μείωση του πληθωρισμού», πρόσθεσε. Ο IRA περιέχει εκπτώσεις φόρου που καθιστούν την παραγωγή υδρογόνου στις ΗΠΑ εξαιρετικά ανταγωνιστική.
Ενώ η Κίνα και η Νότια Κορέα δεν είδαν μεγάλη αύξηση στον αριθμό των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας, οι αντίστοιχοι ρυθμοί ανάπτυξής τους 15,2% και 12,2% την τελευταία δεκαετία φαίνεται ότι θα το αλλάξουν αυτό.
Ρυθμιστικά προβλήματα του υδρογόνου
Ενώ οι ευρωπαϊκές ελπίδες να κερδίσουν μερίδιο της αναπτυσσόμενης παγκόσμιας αγοράς υδρογόνου είναι υψηλές, η εγχώρια απορρόφηση έχει παρεμποδιστεί από συνεχιζόμενα νομικά προβλήματα.
Οι κανόνες της ΕΕ που διέπουν το πότε το υδρογόνο είναι πραγματικά «ανανεώσιμο» έχουν καθυστερήσει επανειλημμένα. Η ημερομηνία του Δεκεμβρίου 2022 χάθηκε όταν πολλά υπουργικά συμβουλίων των Ευρωπαίων Επιτρόπων διατύπωσαν ανησυχίες.
«Νομίζω ότι το ρυθμιστικό πλαίσιο έχει σημασία», τόνισε ο Μενιέ, επικαλούμενος την υποστήριξη της ιαπωνικής κυβέρνησης για εγχώριες εφαρμογές υδρογόνου. «Όταν το Τόκιο υποστήριξε τη χρήση υδρογόνου στο σπίτι, τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας αυξήθηκαν. Όταν σταμάτησε η πολιτική υποστήριξη, το ίδιο και οι καταθέσεις διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας» εξήγησε.
Μια νέα οικονομία, όπως η εκκολαπτόμενη οικονομία του υδρογόνου, είναι «διαφορετικά κομμάτια του παζλ που πρέπει να ενωθούν με το σωστό timing», τόνισε ο οικονομολόγος.
Εδώ, οι ρυθμιστικές αρχές έχουν να διαδραματίσουν κρίσιμο ρόλο. «Βλέπουμε τη σημασία της αποθήκευσης και της διανομής, αυτής της υποδομής που παρέχει τη δυνατότητα. Το να γίνει αυτό με συντονισμένο τρόπο μπορεί να γίνει μόνο με ένα έξυπνο και συνεπές πλαίσιο πολιτικής», σημείωσε. «Η βιομηχανία από μόνη της δεν μπορεί να το κάνει».
Οι νομοθέτες της ΕΕ διαπραγματεύονται επί του παρόντος το πακέτο αερίου και υδρογόνου που πρότεινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Δεκέμβριο του 2021.
Ευρωπαϊκή ηγεσία
Μια πτυχή της αλυσίδας αξίας του υδρογόνου είναι όπου η Ευρώπη έχει πραγματικά ένα πόδι: η παραγωγή υδρογόνου, η ηλεκτρόλυση είναι ο χημικός της όρος.
«Η Ευρώπη ξεχωρίζει πραγματικά στην ηλεκτρόλυση υψηλής θερμοκρασίας (δηλαδή κυψέλες ηλεκτρόλυσης στερεού οξειδίου ή SOEC)», εξηγεί ο επικεφαλής οικονομολόγος της EPO.
Η παραγωγή υδρογόνου κυριαρχείται από τρεις μεθόδους: την αλκαλική, την πολυμερή ηλεκτρολυτική μεμβράνη (PEM) και την προαναφερθείσα SOEC.
Εδώ, ευρωπαϊκές εταιρείες όπως η CEA της Γαλλίας και η πυρηνική επιτροπή, θριαμβεύουν. Η CEA είναι παγκόσμιος ηγέτης στις καταχωρίσεις διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας της SOEC, έχοντας καταχωρίσει περισσότερες από 60 για τη συγκεκριμένη τεχνολογία μόνο. Για την ηλεκτρόλυση PEM, η CEA κατοχύρωσε 18 διπλώματα ευρεσιτεχνίας.
Αυτό, σε συνδυασμό με τη σημαντική ανάπτυξη ικανοτήτων, αισιοδοξεί ο Μενιέ.
«Συχνά βλέπουμε ισχυρές επιδόσεις της Ευρώπης στην έρευνα ανάντη, αλλά η επένδυση στη φάση της εκβιομηχάνισης δεν ακολουθεί πάντα καλά», σημείωσε. «Στην περίπτωση του υδρογόνου, βλέπουμε επενδύσεις σε χωρητικότητα. Αυτά είναι μάλλον καλά νέα. Αλλά είναι ακόμα νωρίς».
